Cengkih Untuk Zakar ? Antara Mitos Tradisional dan Realiti Saintifik Moden

Bunga cengkih, atau nama saintifiknya Syzygium aromaticum, adalah kuntum bunga kering dari pokok cengkih yang telah lama sebati dalam budaya dan masakan di seluruh dunia, terutamanya di Nusantara. Aromanya yang hangat dan rasanya yang pedas menjadikan ia bahan penting dalam pelbagai hidangan, dari rendang sehinggalah ke kuih-muih. Namun, di sebalik kegunaannya di dapur, cengkih sering kali dikaitkan dengan kepercayaan tradisional mengenai kesihatan lelaki, khususnya dalam konteks meningkatkan “kejantanan” atau fungsi zakar. Persoalannya, adakah dakwaan ini disokong oleh bukti saintifik yang kukuh, atau ia sekadar mitos yang diwarisi turun-temurun?

Artikel ini akan mengupas secara mendalam tentang hubungan antara cengkih dan kesihatan zakar, dengan merujuk kepada kajian-kajian terkini, statistik semasa mengenai masalah kesihatan seksual lelaki di Malaysia, serta menyajikan beberapa resepi sihat yang menggunakan cengkih.

Masalah Kesihatan Zakar: Statistik Terkini yang Membimbangkan di Malaysia

Sebelum kita mendalami potensi cengkih, adalah penting untuk memahami skala sebenar isu kesihatan seksual yang dihadapi oleh lelaki di Malaysia. Masalah seperti disfungsi erektil (mati pucuk), ejakulasi pramatang, dan libido rendah bukan sahaja menjejaskan kualiti hidup, tetapi sering kali diselubungi stigma yang menghalang lelaki daripada mendapatkan bantuan profesional.

Disfungsi Erektil (Mati Pucuk)

Disfungsi erektil (ED) adalah ketidakupayaan untuk mencapai atau mengekalkan ereksi yang cukup tegang bagi tujuan hubungan seksual. Statistik di Malaysia menunjukkan tren yang membimbangkan:

• Tinjauan Kesihatan dan Morbiditi Kebangsaan (NHMS) 2019: Kajian ini mendedahkan bahawa prevalens keseluruhan ED dalam kalangan lelaki Malaysia yang aktif secara seksual adalah setinggi 69.5% bagi mereka yang berumur 40 tahun ke atas.
• Kenyataan Timbalan Menteri Kesihatan (Mei 2025): Semasa pelancaran Garis Panduan Amalan Klinikal (CPG) Pengurusan Disfungsi Erektil, dinyatakan bahawa dua daripada tiga lelaki Malaysia berisiko mengalami ED. Data dari NHMS 2019 turut diketengahkan, yang menunjukkan 31.6% lelaki Malaysia berumur 18 tahun ke atas mengalami ED pada tahap sederhana hingga teruk.

Faktor-faktor risiko utama bagi ED termasuklah penyakit kronik seperti diabetes dan hipertensi, masalah kolesterol tinggi, obesiti, merokok, pengambilan alkohol berlebihan, serta isu psikologi seperti stres dan kemurungan.

Ejakulasi Pramatang

Ejakulasi pramatang (PE) adalah keadaan di mana seorang lelaki mencapai ejakulasi lebih cepat daripada yang diingini olehnya atau pasangannya semasa hubungan seksual. Walaupun data khusus untuk Malaysia kurang komprehensif berbanding ED, kajian di rantau Asia memberikan gambaran yang relevan:

• Prevalens di Asia: Kajian epidemiologi menunjukkan prevalens PE di Asia adalah signifikan. Satu kajian yang merangkumi beberapa negara Asia Pasifik mendapati kadar prevalens sekitar 16%. Kajian lain yang lebih tertumpu di Malaysia mendapati prevalens PE adalah sekitar 31.7% hingga 32.4% dalam populasi klinik kesihatan kerajaan, dengan faktor-faktor seperti stres dan kebimbangan (anxiety) dikenal pasti sebagai penyumbang utama.

Libido Rendah (Nafsu Seks Menurun)

Libido, atau nafsu syahwat, boleh dipengaruhi oleh pelbagai faktor fizikal dan psikologi. Walaupun statistik khusus mengenai libido rendah di Malaysia sukar diperoleh, data global menunjukkan ia adalah masalah yang lazim. Faktor seperti tahap testosteron yang rendah, stres kronik, masalah perhubungan, kemurungan, dan kesan sampingan ubat-ubatan boleh menyumbang kepada penurunan nafsu seks.

Statistik ini menggariskan betapa pentingnya perbincangan terbuka dan pendekatan berasaskan bukti terhadap kesihatan seksual lelaki, melangkaui sekadar bergantung kepada remedi tradisional semata-mata.

Cengkih dalam Perubatan Tradisional: Peningkat Libido dan Stamina

Sejak zaman berzaman, cengkih telah digunakan dalam pelbagai sistem perubatan tradisional, termasuk Ayurveda di India dan perubatan Melayu, sebagai afrodisiak – bahan yang dipercayai dapat merangsang keinginan seksual. Ia dipercayai dapat:

• Meningkatkan Aliran Darah: Kepercayaan ini adalah asas kepada penggunaannya untuk kesihatan zakar, di mana aliran darah yang baik adalah kritikal untuk ereksi.
• Mengurangkan Keletihan dan Meningkatkan Tenaga: Sifat cengkih yang “memanaskan” dianggap dapat meningkatkan stamina dan daya tahan.
• Mengatasi Ejakulasi Pramatang: Sesetengah amalan tradisional menggunakan minyak cengkih yang disapu secara topikal (luaran) pada zakar, dengan kepercayaan bahawa kesan kebas ringannya dapat melambatkan ejakulasi.

Amalan ini selalunya melibatkan pengambilan air rendaman cengkih, mencampurkan serbuk cengkih dengan madu, atau menggunakannya sebagai sebahagian daripada ramuan jamu.

Pandangan Sains Moden: Apa Kata Kajian Terkini?

Walaupun tradisi meletakkan cengkih pada kedudukan yang tinggi untuk kejantanan lelaki, bukti saintifik moden, terutamanya dari kajian ke atas manusia, masih terhad dan tidak muktamad. Kebanyakan penemuan semasa datang daripada kajian makmal (in vitro) dan kajian ke atas haiwan.

Komponen aktif utama dalam cengkih yang menjadi fokus penyelidikan ialah eugenol, sebatian fenolik yang memberikan aroma dan rasa uniknya, serta memiliki sifat antioksidan, anti-radang, dan antimikrob yang kuat.

Kajian Mengenai Aliran Darah dan Fungsi Erektil

Teori utama di sebalik potensi cengkih untuk ED adalah keupayaannya untuk melancarkan peredaran darah. Ereksi berlaku apabila saluran darah pada zakar mengembang (vasodilatasi) untuk membolehkan lebih banyak darah mengalir masuk. Proses ini sangat bergantung kepada sebatian yang dikenali sebagai nitrik oksida (NO).

• Kajian Haiwan: Beberapa kajian ke atas haiwan (tikus) menunjukkan bahawa ekstrak cengkih dan eugenol boleh membantu mengendurkan tisu otot licin dalam salur darah, satu mekanisme yang serupa dengan ubat-ubatan ED moden seperti sildenafil (Viagra). Satu kajian pada tahun 2020 mendapati eugenol meningkatkan fungsi erektil pada tikus yang menghidap diabetes. Para penyelidik percaya ini mungkin disebabkan oleh sifat antioksidannya yang melindungi saluran darah daripada kerosakan.
• Kajian Makmal: Kajian in vitro turut menunjukkan bahawa eugenol boleh menghalang aktiviti yang menyekat pengeluaran nitrik oksida.

Walau bagaimanapun, adalah penting untuk ditekankan bahawa tiada ujian klinikal berskala besar ke atas manusia yang mengesahkan cengkih sebagai rawatan yang berkesan untuk disfungsi erektil. Kesan yang dilihat pada haiwan tidak semestinya akan berlaku pada manusia.

Kajian Mengenai Libido dan Testosteron

Testosteron adalah hormon lelaki yang utama, memainkan peranan penting dalam nafsu syahwat (libido), jisim otot, dan kesihatan keseluruhan. Beberapa kajian haiwan telah menyiasat kesan cengkih terhadap hormon ini, namun hasilnya bercampur-aduk dan kadangkala bercanggahan.

• Kajian Positif: Satu kajian pada tahun 2004 ke atas tikus jantan mendapati bahawa ekstrak etanol cengkih meningkatkan tingkah laku mengawan dan potensi seksual haiwan tersebut. Penyelidik mencadangkan ini mungkin disebabkan oleh rangsangan pada sistem saraf dan peningkatan libido.
• Kajian Negatif dan Peringatan Dos: Sebaliknya, beberapa kajian lain memberikan amaran. Satu kajian yang diterbitkan dalam jurnal Reproductive Toxicology pada tahun 2022 mendapati bahawa pemberian eugenol pada dos yang lebih tinggi kepada tikus sebenarnya menurunkan paras testosteron serum dan menjejaskan kualiti sperma (motiliti atau pergerakan sperma). Ini menunjukkan bahawa dos memainkan peranan yang sangat kritikal, di mana pengambilan berlebihan mungkin membawa lebih banyak kemudaratan daripada kebaikan.

Ketidakselarasan hasil ini menggariskan bahawa lebih banyak penyelidikan diperlukan sebelum sebarang kesimpulan kukuh boleh dibuat mengenai kesan cengkih terhadap testosteron dan libido pada manusia.

Kajian Mengenai Ejakulasi Pramatang

Penggunaan topikal minyak cengkih untuk melambatkan ejakulasi adalah salah satu amalan tradisional yang mempunyai sedikit sokongan saintifik awal. Eugenol mempunyai sifat anestetik (bius) ringan, yang merupakan asas kepada penggunaannya dalam bidang pergigian untuk melegakan sakit gigi.

• Kajian Manusia Berskala Kecil: Satu kajian kecil yang melibatkan lelaki dengan ejakulasi pramatang mendapati bahawa penggunaan krim yang mengandungi minyak cengkih dan bahan-bahan herba lain yang disapu pada zakar sebelum hubungan seks dapat meningkatkan masa ejakulasi dengan ketara. Kesan ini dipercayai disebabkan oleh penurunan sensitiviti pada zakar.

Namun, penggunaan minyak cengkih tulen secara terus pada kulit zakar yang sensitif adalah berisiko tinggi. Ia boleh menyebabkan kerengsaan kulit yang teruk, rasa terbakar, dan dermatitis sentuh. Adalah amat penting untuk tidak mencuba amalan ini tanpa nasihat perubatan.

Kesimpulan Saintifik: Berhati-hati dengan Harapan

Berdasarkan bukti semasa, dakwaan bahawa cengkih adalah penyelesaian ajaib untuk masalah zakar adalah tidak berasas. Walaupun beberapa kajian awal ke atas haiwan menunjukkan potensi dalam meningkatkan aliran darah dan libido, kekurangan data daripada ujian klinikal manusia yang mantap bermakna ia tidak boleh disyorkan sebagai rawatan utama.

Lebih penting lagi, penemuan mengenai kesan negatif eugenol pada testosteron dan sperma pada dos yang tinggi adalah satu peringatan serius. Mengambil cengkih dalam kuantiti yang berlebihan dengan harapan untuk meningkatkan prestasi seksual bukan sahaja tidak terbukti berkesan, malah berpotensi memudaratkan kesihatan reproduktif anda.

Pendekatan terbaik adalah untuk melihat cengkih sebagai sebahagian daripada gaya hidup sihat secara keseluruhan, bukan sebagai ubat tunggal. Sifat antioksidannya yang tinggi sememangnya bermanfaat untuk kesihatan umum, yang secara tidak langsung boleh menyokong fungsi seksual.

Resepi Sihat Menggunakan Cengkih: Manfaat Holistik untuk Kesihatan Lelaki

Daripada memberi tumpuan kepada cengkih semata-mata untuk zakar, adalah lebih bijak untuk mengintegrasikannya ke dalam diet yang seimbang. Berikut adalah beberapa resepi sihat yang lazat dan mudah disediakan, yang memanfaatkan kebaikan cengkih di samping bahan-bahan berkhasiat lain.

1. Teh Rempah “Chai” Peningkat Tenaga

Teh ini bukan sahaja menghangatkan badan tetapi juga kaya dengan antioksidan daripada rempah-ratus.

Bahan-bahan:

• 2 cawan air
• 1 batang kayu manis
• 4-5 kuntum bunga cengkih
• 3 biji buah pelaga, diketuk sedikit
• 1/2 inci halia, dihiris nipis
• 2 uncang teh hitam (atau 2 sudu kecil daun teh)
• 1 cawan susu (susu lembu, badam, atau oat)
• 1-2 sudu kecil madu atau pemanis pilihan (secukup rasa)

Cara Penyediaan:

1. Di dalam periuk kecil, masukkan air, kayu manis, bunga cengkih, buah pelaga, dan halia.
2. Didihkan dan biarkan mereneh selama 5-7 minit sehingga aroma rempah keluar.
3. Masukkan uncang teh hitam dan biarkan ia merendam selama 3-5 minit mengikut kepekatan yang diingini.
4. Keluarkan uncang teh. Tuangkan susu dan panaskan semula tetapi jangan sampai mendidih.
5. Tapis teh ke dalam cawan, tambahkan madu secukup rasa, dan nikmati.

2. Ayam Panggang Berempah dengan Cengkih dan Oren

Resepi ini menggabungkan protein tanpa lemak dengan rempah yang menyihatkan jantung.

Bahan-bahan:

• 4 ketul dada ayam tanpa tulang dan kulit
• 2 sudu besar minyak zaitun
• Jus dari 1 biji oren
• 1 sudu kecil parutan kulit oren
• 2 ulas bawang putih, dicincang halus
• 1/2 sudu kecil serbuk cengkih
• 1/2 sudu kecil serbuk kayu manis
• 1/2 sudu kecil serbuk jintan manis
• Garam dan lada hitam secukup rasa

Cara Penyediaan:

1. Dalam mangkuk besar, campurkan minyak zaitun, jus oren, parutan kulit oren, bawang putih, serbuk cengkih, serbuk kayu manis, serbuk jintan manis, garam, dan lada hitam.
2. Masukkan dada ayam ke dalam bahan perapan dan gaul rata. Perap sekurang-kurangnya 30 minit (lebih lama lebih baik).
3. Panaskan ketuhar pada suhu 200°C.
4. Susun ayam di atas dulang pembakar yang telah dialas dengan kertas minyak.
5. Bakar selama 20-25 minit atau sehingga ayam masak sepenuhnya dan jusnya jernih apabila dicucuk.
6. Hidangkan bersama quinoa atau sayur-sayuran panggang.

3. “Smoothie” Buah dan Cengkih

Cara mudah untuk mendapatkan khasiat cengkih pada waktu pagi.

Bahan-bahan:

• 1 biji pisang beku
• 1/2 cawan beri biru (blueberry)
• 1 cawan susu badam tanpa gula
• 1 sudu besar biji chia
• 1/4 sudu kecil serbuk cengkih
• Secubit serbuk kayu manis
• 1 sudu kecil madu (pilihan)

Cara Penyediaan:

1. Masukkan semua bahan ke dalam pengisar.
2. Kisar sehingga sebati dan licin.
3. Tuang ke dalam gelas dan nikmati segera. Biji chia akan memberikan serat tambahan yang baik untuk penghadaman.

Nasihat Profesional Adalah Kunci Utama

Kesimpulannya, walaupun cengkih adalah rempah yang hebat dengan pelbagai manfaat kesihatan umum, ia bukanlah penyelesaian yang terbukti secara saintifik untuk masalah kesihatan zakar seperti disfungsi erektil atau ejakulasi pramatang. Bergantung semata-mata kepada remedi tradisional boleh melambatkan diagnosis dan rawatan untuk masalah kesihatan sebenar yang mungkin menjadi puncanya.

Jika anda mengalami sebarang masalah kesihatan seksual, langkah pertama dan yang paling penting adalah berbincang dengan doktor atau profesional kesihatan. Mereka boleh membantu mengenal pasti punca sebenar masalah anda – sama ada ia berkaitan dengan faktor fizikal seperti diabetes, masalah jantung, atau ketidakseimbangan hormon, ataupun faktor psikologi seperti stres dan kemurungan.

Kesihatan seksual yang optimum adalah hasil daripada pendekatan yang holistik, merangkumi:

• Pemakanan yang Seimbang: Kaya dengan buah-buahan, sayur-sayuran, protein tanpa lemak, dan bijirin penuh.
• Senaman yang Kerap: Terutamanya senaman kardiovaskular untuk kesihatan jantung dan aliran darah.
• Pengurusan Stres: Melalui teknik seperti meditasi, yoga, atau mendapatkan rehat yang cukup.
• Pemeriksaan Kesihatan Berkala: Untuk mengesan dan mengurus penyakit kronik.
• Rawatan Perubatan yang Sesuai: Jika diperlukan, berdasarkan nasihat doktor.

Jadikanlah cengkih sebagai penambah rasa dan khasiat dalam diet sihat anda, tetapi serahkanlah urusan rawatan masalah kesihatan yang spesifik kepada pakar perubatan. Kesejahteraan anda adalah lebih berharga daripada mitos yang tidak terbukti.