Grounding : Antara Sains, Manfaat, dan Skeptisisme

Pernahkah anda berjalan di taman tanpa kasut, membiarkan tapak kaki menyentuh rumput yang dingin, sambil merasai angin sepoi-sepoi menyentuh wajah?
Bagi ramai orang, pengalaman itu memberi rasa tenang, ringan, dan seolah-olah semua beban seharian hilang seketika. Fenomena ini bukan sekadar perasaan subjektif—ada istilah yang digunakan untuknya: grounding atau earthing.

Grounding merujuk kepada amalan bersentuhan secara langsung dengan permukaan bumi—seperti berjalan tanpa alas kaki di tanah, pasir, atau rumput—dengan tujuan untuk menyambungkan tubuh manusia kepada muatan elektrik bumi. Penyokong amalan ini percaya ia boleh membantu mengurangkan keradangan, menstabilkan hormon, meningkatkan kualiti tidur, dan menyokong kesihatan secara keseluruhan.

Namun, adakah semua dakwaan ini mempunyai asas saintifik yang kukuh? Mari kita lihat secara mendalam berdasarkan kajian terkini, pengalaman komuniti, dan juga pandangan kritikal.

Konsep & Mekanisme Grounding

Secara asasnya, bumi mempunyai muatan elektrik negatif yang stabil. Tubuh manusia pula sentiasa terdedah kepada radikal bebas—molekul tidak stabil yang boleh menyebabkan kerosakan sel dan keradangan. Teori grounding mendakwa bahawa sentuhan langsung kulit dengan bumi membolehkan elektron bebas daripada bumi mengalir masuk ke dalam tubuh, lalu meneutralkan radikal bebas tersebut.

Proses ini dikatakan:

• Mengurangkan keradangan (anti-inflammatory effect)
• Menstabilkan irama biologi (circadian rhythm)
• Mengurangkan tahap hormon stres seperti kortisol
• Memperbaiki fungsi sistem saraf autonomi

Walaupun konsep ini kedengaran menarik, sebahagian komuniti saintifik menganggapnya masih spekulatif kerana mekanisme aliran elektron tersebut belum dibuktikan secara jelas pada tahap biologi manusia.

Kajian Terkini (2022–2025)

1. Kualiti Tidur

• Kajian Double-Blind di Korea (2025)
  Kajian ini melibatkan penggunaan grounding mat berbanding mat tiruan. Peserta yang menggunakan grounding mat tidur lebih lama dalam tempoh 31 hari, tetapi tiada perbezaan signifikan dari segi kualiti tidur keseluruhan, tahap keletihan siang, atau stres.
  (Medical Xpress, 2025)
• Kajian di Taiwan (2022) pada Pesakit Alzheimer
  Pesakit yang menjalani grounding selama 30 minit, 5 kali seminggu, menunjukkan peningkatan kualiti tidur. Walaupun saiz sampel kecil, hasil ini menunjukkan potensi grounding dalam pengurusan masalah tidur bagi populasi tertentu.
  (Medical Xpress, 2025)

2. Pemulihan Otot & Keradangan

• Kajian pada Atlet (2019)
  Atlet yang tidur menggunakan grounding mat selepas senaman intensif mengalami pengurangan kesakitan otot (delayed onset muscle soreness, DOMS) dan penurunan penanda keradangan dalam darah.
  (Medical Xpress, 2019)
• Kajian Lutut (2015)
  Peserta yang melakukan grounding selepas senaman berat melibatkan lutut menunjukkan penurunan enzim kreatin kinase (CK)—penanda kerosakan otot—serta pemulihan lebih cepat berbanding kumpulan kawalan.
  (ResearchGate, 2015)

3. Sistem Peredaran & Tekanan Darah

• Kajian Rawak (2019)
  Terhadap ahli terapi urut, grounding didapati meningkatkan tenaga, fungsi fizikal, serta mengurangkan keletihan dan kesakitan.
• Kajian Kes Hipertensi (2018)
  Peserta mengalami penurunan tekanan darah sistolik antara 8.6% hingga 22.7% selepas 12 minggu grounding secara konsisten. Walaupun kajian ini berskala kecil, penurunan tekanan darah yang signifikan memberikan isyarat positif untuk kajian lanjut.

4. Regulasi Kortisol & Sistem Saraf Autonomi

Beberapa kajian menunjukkan grounding boleh membantu menyelaraskan kitaran kortisol, hormon yang terlibat dalam kawalan stres dan kitaran tidur-bangun. Keseimbangan kortisol penting kerana tahap tinggi yang berterusan boleh menyebabkan masalah seperti lemak viseral, tekanan darah tinggi, dan gangguan tidur.

Pengalaman Komuniti

Di platform seperti Reddit, terdapat pelbagai perkongsian:

• Kesan Positif:
  Peningkatan heart rate variability (HRV) ~26%, penurunan kadar denyutan jantung ~5%, serta lebih banyak tidur REM. Ada juga yang melaporkan lebih bertenaga, mood lebih stabil, dan rasa lebih fokus.
• Pandangan Skeptikal:
  Sebahagian pengguna menganggap grounding hanyalah “snake oil” atau gimik pemasaran, terutama apabila melibatkan penjualan grounding mat yang mahal.

Pandangan Kritikal & Batasan Sains

Walaupun banyak kajian menunjukkan hasil positif, terdapat beberapa isu utama:

1. Saiz Sampel Kecil – Banyak kajian hanya melibatkan kurang daripada 30 peserta.
2. Bias Penajaan – Sebahagian kajian dibiayai oleh pihak yang mempunyai kepentingan dalam industri grounding.
3. Tiada Ulangan Bebas – Kekurangan kajian replikasi oleh pihak neutral.
4. Mekanisme Belum Diterima Secara Konsensus – Komuniti saintifik masih belum sepakat mengenai mekanisme sebenar grounding.

Artikel The Guardian (2025) menyatakan bahawa arus elektrik dari bumi ke tubuh manusia adalah terlalu kecil untuk memberi kesan fisiologi ketara, dan kemungkinan manfaat yang dirasai adalah hasil daripada faktor psikologi dan relaksasi.

Manfaat Potensi Grounding

Berdasarkan kajian dan pengalaman pengguna, manfaat yang sering dilaporkan termasuk:

• Mengurangkan keradangan & kesakitan kronik
• Memperbaiki peredaran darah dan tekanan darah
• Meningkatkan kualiti tidur
• Mempercepat pemulihan selepas senaman
• Menstabilkan hormon kortisol
• Meningkatkan HRV dan tenaga harian
• Menyokong kesihatan mental melalui pengurangan stres

Amalan Grounding yang Selamat (Konteks Malaysia)

Walaupun grounding kelihatan mudah, ia tetap memerlukan sedikit perhatian supaya manfaatnya dapat diperoleh tanpa menambah risiko kesihatan. Berikut adalah panduan yang lebih terperinci, khas untuk iklim dan gaya hidup masyarakat di Malaysia:

1. Pilih Lokasi yang Bersih & Selamat

• Taman Awam Terjaga – Contohnya, Taman KLCC, Taman Botani Perdana, atau taman-taman komuniti yang diselenggara dengan baik. Pastikan kawasan tersebut bebas daripada sampah, kaca, atau serpihan tajam.
• Pantai Berpasir Halus – Seperti di Pantai Cenang, Desaru, atau Pantai Teluk Cempedak. Pasir pantai biasanya selamat untuk berjalan kaki tanpa alas, tetapi elakkan kawasan yang banyak sisa laut atau sampah.
• Laman Rumah Sendiri – Jika anda ada halaman dengan rumput asli, ini pilihan terbaik kerana anda boleh kawal kebersihan dan keselamatan.
• Elakkan Kawasan Terbiar – Padang kosong atau tanah lapang yang tidak dijaga mungkin mengandungi serpihan kaca, logam berkarat, atau serpihan pembinaan.

2. Elakkan Kawasan Berisiko Jangkitan

• Najis Haiwan – Di Malaysia, najis kucing dan anjing boleh menjadi punca toxoplasmosis, manakala najis anjing juga boleh membawa parasit lain. Najis lembu atau kambing pula berisiko membawa bakteria seperti E. coli.
• Cacing Tambang (Hookworm) – Masih wujud di kawasan tropika, terutama di kampung atau kawasan lembap yang sering digunakan oleh haiwan. Cacing ini boleh masuk melalui kulit tapak kaki.
• Kawasan Bertakung Air – Air bertakung di tanah lembap boleh menjadi habitat larva nyamuk Aedes (denggi) dan pembawa penyakit leptospirosis (melalui kencing tikus).

3. Tempoh & Konsistensi

• Untuk pemula, 10–15 minit sehari sudah memadai.
• Jika sudah biasa, boleh dilanjutkan sehingga 30–40 minit, sama ada sekali gus atau dibahagikan kepada beberapa sesi.
• Waktu terbaik di Malaysia:
  • Pagi (7–9 pagi) – Suhu masih sejuk, sinaran matahari pagi membantu penghasilan vitamin D.
  • Petang (5–6.30 petang) – Elakkan waktu tengah hari kerana risiko strok haba lebih tinggi di iklim tropika.

4. Kebersihan Diri Selepas Grounding

• Basuh Kaki dengan Sabun – Bukan sekadar bilas dengan air; ini penting untuk menghilangkan kotoran, bakteria, dan kemungkinan telur parasit.
• Periksa Luka atau Calar – Jika ada luka kecil, bersihkan segera untuk elakkan jangkitan.
• Guna Krim Pelembap – Iklim panas boleh mengeringkan kulit kaki, jadi sapukan pelembap untuk elakkan tumit merekah.

5. Kesedaran & Peranan Grounding dalam Gaya Hidup

• Grounding bukan pengganti rawatan perubatan — jika anda ada masalah kesihatan seperti hipertensi, kencing manis, atau insomnia kronik, ia hanya boleh menjadi pelengkap, bukan rawatan utama.
• Gunakan grounding sebagai sebahagian daripada pakej gaya hidup sihat:
  • Pemakanan seimbang
  • Senaman berkala
  • Tidur cukup
  • Pengurusan stres seperti meditasi atau solat dengan fokus penuh (mindfulness)

6. Alternatif Grounding Bila Cuaca Tidak Mengizinkan

• Di Malaysia, hujan lebat dan ribut petir adalah perkara biasa. Elakkan grounding semasa petir kerana risiko renjatan elektrik semula jadi.
• Jika mahu amalan konsisten, anda boleh gunakan:
  • Grounding mat di rumah yang disambung ke tanah melalui palam khas
  • Lantai rumah dengan jubin seramik di tingkat bawah yang bersentuhan langsung dengan tanah (walaupun kesannya tidak sama seperti tanah terbuka)

Kesimpulan

Grounding adalah amalan mudah yang menghubungkan kita kembali dengan alam. Ia mungkin memberikan manfaat dari segi fisiologi dan psikologi, walaupun bukti saintifik yang ada masih memerlukan kajian lanjut dengan metodologi yang lebih kukuh.

Bagi sesetengah orang, grounding memberi rasa damai dan membantu tidur lebih lena. Bagi yang lain, ia mungkin sekadar satu bentuk meditasi ringan di luar rumah.

Apa pun, jika ia dilakukan dengan selamat, kosnya rendah, dan berpotensi meningkatkan kesejahteraan, tiada salahnya untuk mencuba. Mungkin inilah cara paling asas untuk “menekan butang reset” tubuh dan minda kita—dengan hanya kembali menyentuh bumi.

Sumber Rujukan

1. Dr. Robert Kiltz – Earthing and Grounding: Science, Benefits, How to
2. NCBI – Grounding: The Universal Anti-inflammatory Remedy
3. Medical Xpress – What is grounding and could it improve my sleep?
4. ResearchGate – Earthing (Grounding) Review of Research Evidence
5. Intuition Physician – Medical Studies on Grounding Benefits
6. PEMF Magazine – The Importance of Earthing and Grounding
7. WebMD – Grounding: Techniques and Benefits
8. The Guardian – Grounding Proponents and Scientific Skepticism
9. Verywell Health – What Is Grounding and How Does It Work?
10. Health.com – Can Grounding Improve Your Overall Health?
11. Reddit – Grounded By Data: 30 Days of Continuous Earthing
12. Reddit – Grounding Changed My Life
13. Reddit – Grounding Mat Scam Discussion

Kalau anda mahu, saya boleh buat versi WordPress siap format subheading dan keyword SEO untuk artikel ini supaya ia mesra carian Google. Itu akan memudahkan terus upload ke blog.
Nak saya buatkan versi itu juga?